Folkowe wzory na pisankach wielkanocnych – potrzebny jest kolorowy papier, klej, nożyczki i sporo cierpliwości

Jak zrobić wyklejankę na pisance wielkanocnej?

–  U nas od zawsze pisanki były oklejane, nawet jeśli farbowaliśmy skorupki w wywarze z łupin cebuli – zaczyna swoją opowieść Grażyna Gładka, twórczyni ludowa spod Łowicza. Sama w taki właśnie sposób zdobi jajka już od czterdziestu lat, można powiedzieć: zawodowo. Czy zrobienie oklejanki jest łatwe? – Na pewno pracochłonne – śmieje się artystka. Zazwyczaj pracuje na gęsich jajach; są większe, więc dają większe możliwości, i bielusieńkie jak żadne inne. Ale jak trzeba, to i do przepiórczych się weźmie.

Do pracy potrzebuje jeszcze kolorowego papieru. Nie może być foliowany czy nabłyszczany, bo na obłym jajku nieładnie się pozałamuje. Klej przygotowuje sama, z mąki żytniej i wody. Tylko taki nawilża papier, pozwala go lekko naciągnąć i w razie potrzeby odrobinę przesunąć po jajku. Żaden marketowy się nie sprawdzi. A korekty nieraz się zdarzają.

Zobacz też: Polskie pisanki wielkanocne – regionalne wzory i krótka historię pisanek 

Jak wycinać wzory na pisanki i jakich kolorów używać? 

Wystarczy popatrzeć, z ilu malutkich elementów składa się na przykład kogut. Pani Grażyna najpierw przykłada szablon do papieru, rysuje kontur ptaka i wycina go nożycami do strzyżenia owiec. Wydają się nieporęczne i aż trudno uwierzyć, że można nimi zrobić tak subtelne pióra czy nastroszony grzebień. – Nie wyobrażam sobie pracy zwykłymi nożyczkami. Jak tradycja, to tradycja – wyjaśnia.

Kolory? Muszą być wesołe, ale nie ostre, jak światła odblaskowe. Podstawowy ornament w łowickich wycinankach, także tych umieszczanych na jajkach, zazwyczaj jest czarny. Dopiero na nim pojawią się barwne elementy. – Ale każda twórczyni ma swój styl – podkreśla. – My siebie nie naśladujemy. Ze stylem jest jak z podpisem.

Zobacz też: Pisanki barwione naturalnymi metodami

Wycinanki na pisanki wielkanocne to piękna tradycja, ale coraz mniej popularna

Zdobionych wycinankami jajek jest coraz mniej, bo i artystek zajmujących się rękodziełem ubywa. Kiedyś w okolicach Łowicza już od Bożego Narodzenia z pięćdziesiąt pań robiło oklejanki. Pani Grażyna mówi, że dziś zostało ich może dwanaście. Sama przed Wielkanocą zdoła ozdobić ze dwieście jaj. Tu przyspieszyć nic się nie da. Pod koniec sezonu kogutki śnią jej się po nocach, a oczy bolą. 

To trudna praca, bo ornamenty są maleńkie, a skorupki kruche. – Jak byłam dzieckiem, moja stryjenka robiła z jajek dzbanuszki z papierową podstawą, uszkiem i dzióbkiem, wszystkie oklejane i idealnie proste. To dopiero była sztuka! Stały potem w kredensach przez cały rok. Może w wolnej chwili też spróbuję?

Zobacz więcej wzorów pisanek wielkanocnych w naszej galerii 

TEKST: beata Woźniak 
ZDJĘCIA i STYLIZACJA: gutek zegier