Na czym polega sylwoterapia i shinrin yoku? Poznaj leczniczą moc drzew i kąpieli leśnych

Kąpiele leśne narodziły się w Japonii, gdzie nazywane są Shinrin Yoku. Można korzystać z nich cały rok, ale najlepiej od wiosny do jesieni. Przebywanie na łonie przyrody zachęci nas do aktywności fizycznej, poprawi nastrój i samopoczucie. A, że w Polsce aż 1/3 powierzchni kraju to lasy, łatwo korzystać z dobrodziejstw sylwoterapii w każdym z województw. W Lasach Państwowych czeka na nas aż 22 tys. km szlaków pieszych, ponad 4 tys. km szlaków rowerowych i ponad 7 tys. km tras konnych.

Jak działa sylwoterapia?

Każdy z nas wie, że w lesie powietrze jest zdrowsze niż w mieście. Medycyna ludowa także docenia wartość przyrody – dawno temu kobiety kładły niemowlęta pod drzewami wierząc, że uchroni je to przed chorobami i obdarzy zdrowiem. Jak często bywa, w dawnych mądrościach jest coś z prawdy. Okazuje się bowiem, że olejki drzew i krzewów wydzielają fitoncydy, które mają działanie bakteriobójcze, przeciwgrzybiczne i jonizują powietrze, a co za tym idzie wspomagają nasz układ oddechowy i poprawiają ogólny stan zdrowia.

Gorącym zwolennikiem wykorzystywania lasów w celu poprawy zdrowia jest znany polski kardiochirurg prof. Antoni Dziatkowiak. Jego zdaniem systematyczne przebywanie w otoczeniu leśnej zieleni pomagało mu poradzić sobie z wyczerpującą pracą i pozwoliło utrzymać dobrą kondycję przez wiele lat. Sport na łonie natury od jakiegoś czasu promują też Lasy Państwowe, m.in. w ramach akcji "Trenuj w lesie" czy "Biegam, bo lubię lasy".

Jak zacząć przygodę z sylwoterapią?

– Wystarczą dobre buty, butelka wody i 20 minutowy spacer w lesie, aby wzmocnić nasze siły obronne na kilka dni. Jednodniowy pobyt w postaci spacerów i wypoczynku w lesie działa dobroczynnie na dłużej. W Japonii popularne są na przykład jednodniowe wyjazdy do leśnych ośrodków. Spacerując nastawimy się na patrzenie, słuchanie, wchłanianie leśnych zapachów, dotykanie drzew – wyjaśnia dr Krystyna Kruszewska z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
 

Nawiązywanie kontaktu z drzewem

Według badań istotny jest sam pobyt w lesie, który oferuje zróżnicowane działanie wielu gatunków na nasz organizm. – W skrócie, bory iglaste działają tonizująco i wyciszająco, lasy liściaste energetyzująco – tłumaczy dr Kruszewska. – Według autora opracowania "Drzewoterapia – jak wykorzystać kontakt z drzewami dla zdrowia fizycznego i psychicznego" (Frątczak J. 2000), oddziaływanie niektórych gatunków drzew jest następujące:

Jesion – uspokaja, pomaga zwalczyć stres;
Lipa – wycisza, przywraca równowagę;
Modrzew – dodaje energii i sił, wzmacnia wytrwałość;
Sosna – przeciwdziała depresji, przywraca równowagę, likwiduje zmęczenie i poczucie zniechęcenia;
Świerk – nastraja optymistycznie.

Sylwoterapia – tachniki, czyli jak przytulać się do drzew?

Kiedy już wybierzemy interesujący nas gatunek drzewa możemy przytulić się do niego, objąć je rękami, pocierać dłońmi lub stopami, przyłożyć policzek do kory albo oprzeć się plecami. Siadając wśród drzew możemy również oddać się medytacji lub modlitwie. Zwolennicy aktywnego wypoczynku mogą wykonywać ćwiczenia gimnastyczne.

Drzewoterapia – jak zachowywać się w lesie?

Ważne, aby drzewo było zdrowe, bez narośli, uszkodzeń, liści pokrytych plamami czy innych objawów choroby, a kontakt z nim trwał około 5-15 minut. Wchodząc do lasu pamiętajmy, że stałym zakazem wstępu są objęte uprawy leśne mające do 4 m wysokości, lasy doświadczalne czy ostoje zwierząt. Zwróćmy też uwagę aby w trakcie spaceru nie zaśmiecać lasu ani potoków, nie rozkopywać gruntu, nie uszkadzać roślin ani nie niszczyć legowisk, nor czy mrowisk.

3 ćwiczenia na kontakt z drzewem

• Wybierz się do lasu, usiądź w wygodnej pozycji pod drzewem i przez 5 minut w ciszy, z zamkniętymi oczami posłuchaj szumu liści. Następnie otwórz oczy i porozglądaj się dookoła. Spróbuj ponazywać jak najwięcej gatunków drzew, które dostrzeżesz.
• Zaadoptuj drzewo w swojej okolicy - odwiedzaj je regularnie, dotykaj, poznaj strukturę jego kory, rozpoznaj liście, owoce. Spróbuj poznać je każdym zmysłem.
• Zaplanuj dzień z jednym drzewem, np. brzozą. Poszukaj wiersza o brzozie i przeczytaj go, znajdź brzozę w swojej okolicy, narysuj brzozę, dotknij brzozy, poznaj zapach brzozy, napij się soku z brzozy (do kupienia w sklepach eko) lub przyrządź napar z pączków brzóz (przepis).

Dowody medyczne na działanie lasoterapii

– Opublikowano już wiele artykułów prezentujących realne, udowodnione korzyści z przebywania w leśnym środowisku - wyjaśnia dr Kruszewska. - Badano odporność u kobiet i mężczyzn w Japonii w trakcie trzydniowej wycieczki do lasu. Zdrowi ochotnicy uczestniczyli w trzech dwugodzinnych sesjach spacerowych w lesie. Przed, w trakcie i po zakończeniu doświadczenia naukowcy zmierzyli ilość i aktywność komórek odpornościowych, które niszczą komórki nowotworowe w organizmie.

Zmierzono również poziom fitoncydów w powietrzu. W porównaniu do kontrolnych pomiarów, wykonanych w normalne dni robocze, po spacerze w lesie znacząco zmniejszył się u badanych poziom hormonów stresu, zwiększył się poziom antyrakowych białek i wzrosła liczba i aktywność komórek odpornościowych. 30 dni po doświadczeniu, komórki były jeszcze bardziej aktywne, co sugeruje, że comiesięczny spacer po lesie może być pomocny w leczeniu raka.

Zespół z Chiba University w Japonii pod przewodnictwem B. J. Parka przebadał w 2010 roku 280 osób i 24 leśne stanowiska badawcze. Wyniki potwierdziły pozytywny wpływ przebywania w lesie na organizmy badanych. Badano m. in. poziom hormonu stresu, tętno, ciśnienie krwi – mówi dr Kruszewska.

Kąpiele leśne w leczeniu osób z niepełnosprawnościami

Drzewoterapia jest wykorzystywana w leczeniu osób niepełnosprawnych lub uzależnionych, także w Polsce. W tym roku po raz kolejny realizowany będzie projekt "Lasy dla życia", którego celem jest rekreacja i rehabilitacja osób niepełnosprawnych psychicznie. Projekt realizowany jest przez Forum Rozwoju Inicjatyw Lokalnych i dwa DPSy z Krakowa.

– Uczestnicy takich eko-terapii wymieniają wiele pozytywnych skutków: budowanie poczucia własnej wartości, zaufania, szacunku dla siebie i przyrody, zmniejszenie niepokoju, radzenie sobie z gniewem, poprawa samopoczucia, odnalezienie chęci do nauki, radość z doznawania zachwytu, wzbudzenie kreatywności w rozwiązywaniu problemów, zrelaksowanie, zrównoważenie, lepszą koncentrację – zachwala dr Kruszewska.

Dziękujemy Forum Rozwoju Inicjatyw Lokalnych za pomoc w przygotowaniu tego artykułu.
Tekst: Katarzyna Kujac
Zdjęcia: Shutterstock

Zobacz także:
Dlaczego jesienią liście zmieniają kolor?
Dlaczego nie należy usuwać starych drzew, pni i konarów?