Piątak lancetowaty - kwitnie całe lato, przyciąga zapylacze na balkon i na taras
Rośliny ogrodoweChociaż jego polska nazwa wcale nie brzmi romantycznie ani szczególnie zachęcająco, piątak lancetowaty (Pentas lanceolata), to egzotyczny skarb, który zmieni twój balkon czy taras w tropikalną oazę. Długo i obficie kwitnie, a poza tym jego barwne kwiaty przyciągają pszczoły i motyle. Brzmi jak prawdziwy hit ogrodniczy, prawda? Nic dziwnego, że w ostatnich latach zyskuje u nas coraz większą popularność.
Jeśli marzysz, by twój balkon i ogród były pełne życia, poznaj bliżej tego afrykańskiego przybysza o gwiazdkowatych kwiatach – będzie nie tylko piękną dekoracją, ale sprzymierzeńcem w przyciąganiu pożytecznych stworzeń.
Co to za roślina i czy można ją uprawiać na balkonach i tarasach oraz w doniczce?
Kwitnący na różowo piątak lancetowaty należy do rodziny marzanowatych, co oznacza, że jest krewniakiem np. kawy i gardenii.
To wieloletnia bylina, która w swoim naturalnym środowisku rośnie jako gęsty krzew, osiągając nawet metr wysokości.
Pochodzi z tropikalnych rejonów Afryki Subsaharyjskiej, wschodniej Afryki, a także Arabii i Jemenu, gdzie porasta sawanny i wilgotne lasy.
W tych ciepłych, słonecznych miejscach kwitnie przez cały rok, przyciągając stada motyli i pszczół, które uwielbiają jej miododajne kwiaty.
W Polsce, ze względu na klimat, można uprawiać ją jako roślinę sezonową, ale z odrobiną wysiłku, jeśli przechowasz ją przez zimę, będzie cieszyła oko rok po roku.
Dlatego idealne miejsce do jego uprawy, to balkon lub taras, gdzie postawisz go w pojemniku, np. w doniczce czy skrzynce balkonowej, którą na chłodne miesiące zabierzesz do pomieszczenia. Ale możesz posadzić ją także w ogrodzie.
Jak wygląda piątak lancetowaty?
Piątak lancetowaty to jedna z gwiazd wśród roślin balkonowych. Wygląda jak żywy bukiet, bo jego pokrój jest zwarty i gęsty.
Uprawiany w doniczce osiąga zwykle 30-60 centymetrów wysokości, tworząc kulisty kształt. Jego liście są duże (mają nawet do 10 centymetrów długości), lekko owłosione i lancetowate – stąd druga część nazwy. Mają intensywnie zielony kolor i wyraźne, dekoracyjne unerwienie.
Ale prawdziwym hitem są kwiaty: rurkowate, składające się z pięciu płatków, przypominające małe gwiazdki z pięcioma ramionami, od czego pochodzi pierwszy człon nazwy łacińskiej i polskiej. Zebrane są w duże, półkuliste baldachogrona na szczytach pędów. W zależności od odmiany występują w bogatej palecie barw – od śnieżnej bieli, przez delikatny róż i lawendowy, po amarantową czerwień i intensywny fiolet.
Piątak lancetowaty kwitnie od czerwca aż do późnej jesieni, przyciągając do ogrodu motyle, trzmiele i pszczoły.
Zobacz koniecznie: Kwiaty na taras i balkon: 10 wskazówek, jak urządzić zielony zakątek i co posadzić
Uprawa piątaka lancetowatego
Uprawa tej rośliny ozdobnej to czysta przyjemność, pod warunkiem, że zapewnimy jej warunki przypominające afrykańskie słońce. Zacznij od wyboru stanowiska: roślina kocha ciepło i światło, więc sadź ją w miejscach ciepłych i osłoniętych od wiatru – idealnie na południowym balkonie, tarasie albo pod murem ogrodu. W miejscu ocienionym lub nawet półcienistym jego pędy zaczynają się wyciągać, a kwiaty tracą intensywność koloru i ilość nektaru, co zmniejsza liczbę odwiedzających je zapylaczy. Podłoże powinno być żyzne, próchnicze, przepuszczalne, o neutralnym lub lekko zasadowym odczynie ph – unikaj kwaśnej ziemi, bo roślina szybko zmarnieje. Jeśli gleba w twoim ogrodzie jest nieodpowiednia, dodaj wapna, by ją zrównoważyć.
Pielęgnacja piątaka lancetowatego
Podlewanie to klucz do sukcesu: rób to regularnie, ale umiarkowanie, utrzymując ziemię stale lekko wilgotną, bez zalewania korzeni – piątak nie lubi suszy, zwłaszcza w upalne dni, ale przelanie może spowodować gnicie. Dostosuj je do pogody: w upały podlewaj częściej, zawsze miękką, odstana wodą, by uniknąć chloru. W gorące dni sprawdzaj wilgotność palcem, by nie dopuścić do przesuszenia. Ta tropikalna piękność doceni też lekkie mgiełkowanie liści miękką wodą, szczególnie w suche dni, zwiększy to wilgotność powietrza i zapobiegnie atakom przędziorków, a przy okazji przyciągnie więcej owadów szukających wilgoci. Jeśli zauważysz inne szkodniki, np. mszyce czy mączliki, które czasem atakują piątaka, spryskaj go naturalnymi preparatami – to ochroni roślinę i nie zaszkodzi owadom zapylającym.
W polskich warunkach piątak sprawdza się jako roślina sezonowa, uprawiana na dworze od późnej wiosny do jesieni – sadź sadzonki po ostatnich przymrozkach, w maju, bo krzew nie toleruje temperatury poniżej 5°C, które są dla niego zabójcze. Latem kwitnie obficie w ogrodzie i na balkonie, tworząc kolorowe kompozycje z innymi roślinami, np. z werbeną czy heliotropem. Jeśli chcesz zachować go na dłużej, przenieś donicę jesienią do jasnego, chłodnego pomieszczenia o temperaturze 10-15°C, idealna będzie weranda, oranżeria albo chłodna klatka schodowa – tam przetrwa zimę, a wiosną wróci na zewnątrz. To prosty trik, by cieszyć się nim przez lata, bez kupowania nowych sadzonek. Pamiętaj też o regularnym usuwaniu przekwitłych kwiatostanów – to zachęci roślinę do tworzenia nowych pąków i przedłuży kwitnienie, a także utrzyma krzew w dobrej formie.
Zobacz też: Supertunia Vista - odkryj najpiękniejsze odmiany i poznaj sekrety uprawy
Czym i jak często nawozić piątaka?
Nawożenie to sekret, by piątak obficiej kwitnął i zachował ładny, zwarty pokrój, bo roślina ta szybko wyczerpuje z podłoża składniki odżywcze. Używaj wieloskładnikowych nawozów dla roślin kwitnących, bogatych w potas, fosfor i wapń – te elementy wspierają rozwój kwiatów i zapobiegają niedoborom. Zaczynaj nawożenie wiosną, gdy roślina ruszy z wegetacją, i kontynuuje co dwa tygodnie, przez cały sezon, aż do września. W przypadku uprawy w donicy, gdzie podłoże szybciej się wyjaławia, takie regularne dokarmianie jest kluczowe, by krzew zachował wigor i przyciągał stada motyli aż do jesieni. Jeśli zauważysz blade liście, dodaj nawóz z żelazem, ale zawsze obserwuj reakcję rośliny.
Dzięki temu twój piątak lancetowaty będzie nie tylko ozdobą, ale żywym elementem ogrodu, przyciągającym owadzie życie, które możesz obserwować przez całe lato – to prawdziwa ciekawostka dla miłośników natury!
Czytaj dalej: Jak zadbać zimą o rośliny doniczkowe? Przygotuj ekologiczne eliksiry i odżywki
Tekst: Agnieszka Wójcińska
Zdjęcia: Shutterstock
