Borowik amerykański opanował polskie lasy! Czy prawdziwek ma konkurencję?
GrzybyBorowik amerykański, czyli Aureoboletus projectellus, to gatunek grzyba jadalnego, który przywędrował do nas z Ameryki Północnej i dziś śmiało rozpycha się w polskich lasach. Jest wysmukły, charakterystyczny, a dla jednych stanowi kulinarną ciekawostkę, dla innych – intruza, który zaczyna wypierać rodzime gatunki. W tym artykule dowiesz się, jak wygląda borowik amerykański, gdzie go spotkać, z czym można go pomylić i czy naprawdę opanował polskie lasy. Do tego podrzucamy trochę grzybowych kulinarnych inspiracji i garść ciekawostek, które sprawią, że następnym razem na grzybobraniu spojrzysz na niego zupełnie inaczej.
1. Jak wygląda borowik amerykański i czym różni się od prawdziwka?
2. Skąd się wziął borowik amerykański i jak opanował polskie lasy?
3. Jak rozpoznać borowika amerykańskiego – na co zwrócić uwagę?
4. Czym można go pomylić i jakie są najczęstsze błędy grzybiarzy?
5. Czy borowik amerykański jest jadalny?
6. Borowik amerykański w Polsce – czy to naprawdę gatunek inwazyjny?
Jak wygląda borowik amerykański i czym różni się od prawdziwka?
Borowik amerykański to typowy długonogi elegant. Wygląda jak modelka grzybowego świata: długi i smukły, dumnie prezentujący swoje proporcje. Owocnik osiąga średnicę nawet 20 cm, a kapelusz przybiera kolory od ciemnobrązowego po matowe, mniej wyraziste odcienie. Spód kapelusza ma rurki – to jedna z cech, która zdradza jego pokrewieństwo z innymi borowikami.
Trzon jest stosunkowo długi i wysmukły, pokryty wyraźnymi pionowymi bruzdami – to coś, czego nie zobaczymy u klasycznego prawdziwka. Miąższ w borowiku amerykańskim jest jaśniejszy i mniej wyrazisty w smaku, choć nadal solidny i niskokaloryczny, więc docenią go zarówno grzybiarze, jak i kucharze.
Prawdziwek, czyli borowik szlachetny, wygląda przy nim jak krępy sąsiad z działki – bardziej masywny, bardziej okrągły, z wypukłym kapeluszem, który pokryty jest gładką, czasem lekko połyskującą skórką. Borowik wrzosowy z kolei występuje na wrzosowiskach i jest mniejszy. W porównaniu – amerykański kolega zawsze będzie wyglądał jak ktoś, kto wyrósł za bardzo i nie mieści się już w szkolnym zdjęciu klasowym.
Skąd się wziął borowik amerykański i jak opanował polskie lasy?
Historia jego pojawienia się w Polsce brzmi trochę jak opowieść szpiegowska. Borowik amerykański występował w Ameryce Północnej, gdzie przez wieki żył sobie spokojnie, współtworząc mikoryzę z tamtejszymi drzewami iglastymi. W Europie pojawił się dopiero w drugiej połowie XX wieku.
Pierwsze doniesienia o nim w Polsce pojawiły się pod koniec lat 80. – i to nie w centrum kraju, tylko na granicy, w paśmie od Suwałk do Łeby. Wcześniej spotykano go na Łotwie i Litwie, więc łatwo sobie wyobrazić, że powoli prześlizgnął się przez granicę jak grzybowy turysta.
Dlaczego tak szybko opanował polskie lasy? Prawdopodobnie pomogły mu nasiona drzew, transportowane w glebie i materiałach leśnych. Grzyb preferuje lasy iglaste, zwłaszcza sosnowe, na glebach piaszczystych, gdzie występuje często w zwartej formie owocników.
Rozpoznać borowika amerykańskiego – na co zwrócić uwagę?
Rozpoznać borowika amerykańskiego można, jeśli wiemy, gdzie patrzeć. Najpierw kapelusz – o średnicy nawet 20 cm, ciemnobrązowy albo mniej wyrazisty, matowy. Nie jest tak gładki jak u borowika szlachetnego. Spód kapelusza ma rurki, które z wiekiem zmieniają barwy – to kolejna wskazówka.
Trzon – to prawdziwa wizytówka gatunku. Długi, smukły, stosunkowo długi w proporcji do kapelusza, pokryty wyraźnymi pionowymi bruzdami. Kiedy zobaczymy takiego eleganta na piaszczystym podłożu wśród sosen, możemy być niemal pewni, że to złotoborowik wysmukły.
Właściwie złotoborowik wysmukły szybko stał się grzybem, którego grzybiarze nauczyli się rozpoznawać po „nógach”. To nie żart – trzon jest naprawdę charakterystyczny.
Zobacz też: Gdzie na grzyby? Pamiętaj o zasadzie: jakie drzewo, taki grzyb
Z czym można go pomylić i jakie są najczęstsze błędy grzybiarzy?
Grzybiarz, który pierwszy raz spotka borowika amerykańskiego, może pomylić go z borowikiem szlachetnym – zwłaszcza, jeśli patrzy tylko na kapelusz. Oba gatunki należą do rodziny borowikowatych i oba mają podobny pokrój owocnika.
Można też pomylić borowika amerykańskiego z borowikiem wrzosowym, zwłaszcza gdy rośnie w suchych, wrzosowiskowych terenach. Ale wtedy trzon i bruzdy na nim zdradzą, że mamy do czynienia z przybyszem z Ameryki.
Często powtarzający się błąd to mylenie borowika amerykańskiego z mniej jadalnymi gatunkami. Dlatego ważne, by zawsze sprawdzać trzon i kapelusz, a nie polegać tylko na „pierwszym wrażeniu”. Grzyb rośnie szybko, występuje w dużych skupiskach, a to sprawia, że pokusa zbierania wszystkiego jak leci jest ogromna.
Czy borowik amerykański jest jadalny?
No dobrze, czas na pytanie, które naprawdę interesuje większość grzybiarzy: czy borowik amerykański jest jadalny? Tak – to grzyb jadalny po obróbce.
W kuchni sprawdza się całkiem nieźle. Można z niego zrobić sos grzybowy, dodać do zupy, a także przygotować marynowane słoiczki na zimę. Jego smak jest mniej wyrazisty niż prawdziwka, ale konsystencja miąższu sprawia, że w sosie czy bigosie radzi sobie świetnie. Jest niskokaloryczny i bogaty w składniki odżywcze, więc spokojnie może gościć na stole.
Ciekawostka: w wielu domach borowik amerykański został już włączony do klasycznych przepisów – „zupa grzybowa” czy „pierogi z grzybami” coraz częściej powstają właśnie z nim. To taki kulinarny dowód, że intruz też może stać się częścią rodziny.
Zobacz koniecznie: Muchomor sromotnikowy – najgroźniejszy trujący grzyb. Jak wyglądają objawy zatrucia, które prowadzą do walki o życie
Złotoborowik wysmukły w Polsce – czy to naprawdę gatunek inwazyjny?
Oficjalnie borowik amerykański uznawany jest za gatunek inwazyjny. Oznacza to, że nie pochodzi z Europy, a pojawiając się tutaj, zaczyna wypierać rodzime gatunki. Pierwsze doniesienia z Łotwy i Litwy pokazywały, że złotoborowik wysmukły potrafi masowo pojawiać się w lasach i „przykrywać” inne gatunki.
Jego coraz częstsze pojawianie się i lokalne wysypy skłaniają naukowców do monitorowania wpływu na rodzime gatunki, takie jak borowik szlachetny czy borowik wrzosowy. Obecnie nie można jednoznacznie stwierdzić, że złotoborowik wysmukły rzeczywiście wypiera prawdziwka w całym kraju. Jednak rozwój tego nowego gatunku w polskich lasach państwowych wymaga dalszych badań – szczególnie nad mikoryzą i bioróżnorodnością, aby ocenić, czy obecność złotoborowika będzie miała wyraźny, długofalowy wpływ na ekosystem.
Zobacz też: Fioletowy grzyb – czy naprawdę spotkasz go w polskich lasach?
Podsumowanie – co warto zapamiętać o borowiku amerykańskim
- Borowik amerykański (Aureoboletus projectellus) to nowy gatunek grzyba z rodziny borowikowatych, który opanował polskie lasy.
-
Występował w Ameryce Północnej, do Polski dotarł pod koniec lat 80., a pierwsze doniesienia pochodziły z Podlasia i Suwalszczyzny.
-
Jest wysmukły, ma stosunkowo długi trzon z wyraźnymi pionowymi bruzdami i kapelusz o średnicy nawet 20 cm.
-
Można go pomylić z prawdziwkiem lub borowikiem wrzosowym, ale trzon zdradzi jego tożsamość.
-
Jest jadalny po obróbce i nadaje się do sosów, zupy i marynowania, choć smak ma mniej wyrazisty niż borowik szlachetny.
-
Borowik amerykański to gatunek inwazyjny, który wypiera rodzime gatunki, ale dla grzybiarzy stanowi łatwy i obfity łup.
Opracowanie: AR
Zdjęcia: Shutterstock
