Fioletowy grzyb – czy naprawdę spotkasz go w polskich lasach? Gąsówka, lakówka i inne cuda natury
GrzybyFioletowy grzyb w lesie wygląda jak przybysz z innej planety. Nie jest to halucynacja po zbyt długim grzybobraniu ani psikus natury – naprawdę istnieją grzyby w kolorze fioletowym. Niektóre są jadalne, inne warto oglądać tylko z bezpiecznej odległości. W tym artykule rozwiewamy wątpliwości: czym różni się gąsówka fioletowawa od lakówki ametystowej, jak wygląda zasłonak fioletowy i czy można wrzucić te cuda natury do koszyka na obiad. Tekst warto przeczytać, bo oprócz dawki wiedzy dostaniesz też odrobinę leśnej magii i garść praktycznych porad.
Spis treści
1. Fioletowy grzyb – czy to możliwe, że natura ma taką barwę?
2. Jak rozpoznać lakówkę ametystową – najmniejszy fioletowy cudak
3. Gąsówka fioletowawa – grzyb jadalny z polskich lasów
4. Zasłonak fioletowy – piękny, ale nie zawsze bezpieczny
5. Gdzie spotkasz fioletowe grzyby w Polsce? Lasów, parkach i ogrodach
6. Jak przygotować fioletowy grzyb w kuchni? Obróbka i smak
7. Grzybobranie z fantazją – kiedy i jak zbierać fioletowe okazy
Fioletowy grzyb – czy to możliwe, że natura ma taką barwę?
Kiedy słyszysz „fioletowy grzyb”, brzmi to trochę jak wymysł dziecka rysującego kredkami. A jednak natura zna lepsze sztuczki niż cały zestaw plastyczny.
Fiolet w lesie to nie tylko wrzosy czy borówki – niektóre gatunki grzybów naprawdę mogą mieć fioletową barwę.
W świecie mykologii (nauki o grzybach) wyróżnia się kilka ciekawych gatunków grzybów o tej charakterystycznej barwie. Zdarza się, że kapelusz, trzon albo blaszka owocnika mają intensywny fioletowawy odcień. Takie okazy budzą zachwyt grzybiarzy, ale też sporo pytań: czy taki grzyb występujący w Polsce jest jadalny, czy może trująca pułapka?
Jak rozpoznać lakówkę ametystową – najmniejszy fioletowy cudak
Lakówka ametystowa to niewielki grzyb jadalny, którego łatwo przeoczyć. Wyróżnia się kapeluszem o dzwonkowatym kształcie, czasem łukowaty albo lekko lejkowaty, w intensywnie fioletowej barwie. U młodych grzybów barwa jest głęboka i nasycona, u starszych okazów – blaknie, przechodząc w fioletowawy odcień.
Ten typowy przedstawiciel jadalnych gatunków nie ma zbyt dużych rozmiarów, ale nadrabia urodą. Trzon bywa smukły, a blaszka – mocno zabarwiona.
Spotkasz go w lasach iglastych i liściastych, często w okolicach buków, gdzie tworzy malownicze skupisko młodych osobników. To grzyb występujący późną jesienią, najczęściej od września do listopada.
Zobacz też: Gdzie na grzyby? Pamiętaj o zasadzie: jakie drzewo, taki grzyb
Gąsówka fioletowawa – grzyb jadalny z polskich lasów
Kolejnym bohaterem w fioletowym kolorze jest gąsówka fioletowawa. To gatunek większy niż lakówka i częściej trafia do koszyka grzybiarzy. Jej kapelusz bywa szeroki, często pofalowane brzegi nadają mu charakterystyczny wygląd. Miąższ jest jędrny i pachnący, a owocnik przyciąga wzrok intensywną fioletowej barwie.
Gąsówka fioletowawa to typowy grzyb jadalny – pod warunkiem, że trafi na obróbkę termiczną. Surowa potrafi być ciężkostrawna, dlatego w kuchni liczy się dobre gotowanie czy smażenie. To grzybnia o dużym potencjale kulinarnym, choć wciąż mało popularna w polskich kuchniach.
Dla grzybiarzy ważna informacja: gąsówka fioletowawa ma swoje sobowtóry. Nie każdy fioletowy okaz w lesie nadaje się na talerz, dlatego przy zbiorach przydaje się oko do szczegółów i dobra lupa w pamięci.
Zasłonak fioletowy – piękny, ale nie zawsze bezpieczny
Zasłonak fioletowy to nazwa potoczna, najczęściej odnosząca się do zasłonaka szkarłatnego (Cortinarius sanguineus) lub innych zasłonaków z rodzaju Cortinarius, które bywają trujące i zdecydowanie odradza się ich spożywanie. Kapelusz ma ciemny, głęboki fiolet, trzon również barwi się na intensywny kolor, a całość robi piorunujące wrażenie.
Grzyby z rodzaju Cortinarius należy omijać ze względu na obecność toksyn.
Zobacz koniecznie: Muchomor sromotnikowy – najgroźniejszy trujący grzyb.
Gdzie spotkasz fioletowe grzyby w Polsce? Lasów, parkach i ogrodach
Fioletowy grzyb nie jest częstym gościem, ale w Polsce masz szansę go znaleźć. Spotkasz w polskich lasach iglastych, liściastych i mieszanych, czasem także w parkach czy ogrodach. Najczęściej pojawiają się późną jesienią, kiedy większość grzybobrania już się kończy, a w koszykach robi się pusto.
W lasach liściastych, zwłaszcza w okolicach buków, lakówka ametystowa i gąsówka fioletowawa czują się jak w domu. W lasach mieszanych potrafią tworzyć całe skupisko młodych okazów. Tym niewielkim grzybem możesz się zaskoczyć podczas spaceru, gdy spod liści wychyla się charakterystyczny fiolet.
Jak przygotować fioletowy grzyb w kuchni? Obróbka i smak
Najczęstsze pytanie: skoro istnieją fioletowe grzyby, czy można je zjeść? Tak, ale pod jednym warunkiem – że to faktycznie gatunki jadalne. Lakówka ametystowa i gąsówka fioletowawa nadają się do kuchni, zasłonak szkarłatny już niekoniecznie.
Zobacz też: Jak przyrządzić kozią brodę i z czym można pomylić tego grzyba?
Grzyby w kolorze fioletowym najlepiej smakują po obróbce termicznej. Gotowanie, duszenie czy smażenie wydobywa z nich ciekawy aromat, a kapelusz i trzon miękną. Niektórzy dodają je do sosów, inni traktują jako ciekawy dodatek do bigosu albo farszu. Ważne: młode grzyby są najbardziej aromatyczne i najlepiej sprawdzają się w kuchni.
Grzybobranie z fantazją – kiedy i jak zbierać fioletowe okazy
Na grzybobranie po fioletowe okazy najlepiej wybrać się od września do listopada. To późna jesień, kiedy owocnik dojrzewa i pokazuje pełnię barwy. Wtedy łatwo wypatrzeć charakterystyczny kolor między opadłymi liśćmi.
Grzybiarz powinien pamiętać, że nawet jadalne grzyby potrafią być zdradliwe. Warto unikać młodych okazów, które mogą być trudniejsze do identyfikacji, a także nigdy nie zbierać okazów, co do których nie ma się pewności. W końcu w lesie chodzi nie tylko o smak, ale i o bezpieczeństwo.
Podsumowanie – co warto zapamiętać?
-
Fioletowy grzyb naprawdę istnieje i spotkasz go w polskich lasach.
-
Najczęściej spotykane gatunki to lakówka ametystowa i gąsówka fioletowawa – oba to jadalne grzyby.
-
Zasłonak szkarłatny jest piękny, ale może być trująca pułapką.
-
Grzyby w kolorze fioletowym pojawiają się późną jesienią, od września do listopada.
-
Rosną w lasach iglastych, liściastych i mieszanych, a czasem nawet w parkach.
-
W kuchni wymagają obróbki termicznej, inaczej mogą być ciężkostrawne.
-
Grzybobranie warto traktować z rozwagą – tylko charakterystyczny, dobrze rozpoznany okaz trafia do koszyka.
Tekst: AR , zdjęcia: shutterstock
