Deficyt wody spowodowany zmianą klimatu to poważny ekologiczny problem, który zagraża nam i przyrodzie. Jak sobie radzić z suszą?
Eko życieNa skutek postępujących zmian klimatycznych susza coraz częściej doskwiera przyrodzie i nam w Polsce. Jak sobie z nią radzić i co robić, gdy nadejdą letnie upały.
Konsekwencje suszy dla przyrody i człowieka
Gwałtowne susza staje się w ciągu ostatnich lat coraz powszechniejszym globalnym zjawiskiem – okresy bez deszczu obserwujemy nie tylko na świecie i w południowej Europie, ale także w Polsce. Stawia to przed społeczeństwem i środowiskiem naturalnym liczne wyzwania. W ostatnich latach nasz kraj doświadczył znaczących niedoborów wody, a obecny rok nie jest wyjątkiem, co widać już od wczesnej wiosny. Skutki suszy są dotkliwe zarówno dla przyrody i stanowią zagrożenie dla człowieka, a objawiają się na różne sposoby. Pożary, wysychanie torfowisk i bagien, obniżenie poziomu wody w rzekach i stawach, możemy obserwować na własne oczy w różnych rejonach Polski. Trudno przymykać na nie oczy i mówić, że żadne zmiany klimatyczne nie mają miejsca. Pytanie, co możemy zrobić, na poziomie instytucjonalnym i prywatnym.
Zobacz też: Jak podlewać rośliny i nawadniać ogród w lecie - poznaj wskazówki!
Deficyt wody to zagrożenie dla środowiska naturalnego i dla nas
Przedłużające się upały i okresy bez opadów prowadzą do obniżenia poziomu wód gruntowych i powierzchniowych, co zagraża ekosystemom wodnym i lądowym. Zanik roślinności, zmniejszenie dostępności pokarmu oraz wzrost śmiertelności wśród różnych gatunków to jej poważne konsekwencje. W efekcie susza powoduje zanik bioróżnorodności, osłabienie odporności roślin i zwierząt oraz zaburzenia w przyrodniczych cyklach życiowych. Rośliny są bardziej podatne na szkodniki i choroby, co prowadzi do masowego obumierania i degradacji siedlisk. Zwierzęta tracą dostęp do wody i pożywienia, muszą migrować, zmniejsza się liczebności populacji narażonej na związane z tym wyzwania.
Dla ludzi, susza oznacza ograniczenia w dostępie do wody pitnej i wody użytkowej, co ma wpływ zarówno na gospodarkę, jak i codzienne życie. Ponadto, susza zwiększa ryzyko wystąpienia pożarów lasów i obszarów wiejskich, co stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa i infrastruktury. Susza wpływa też na obniżenie plonów rolnych, co może prowadzić do niedoborów żywności i wzrostu cen.
Zobacz też: Niech się woda nie marnuje!
Warto przeciwdziałać suszy na szeroką skalę
Bardzo duże znaczenie ma obecnie budowa zbiorników retencyjnych i stawów zapewniających magazynowanie wody deszczowej, a także tworzenie naturalnych systemów retencji, takich jak mokradła i obszary podmokłe, które mogą absorbować nadmiar wody w okresach obfitych opadów i uwalniać ją w okresach suszy. Istotna jest renowacja mokradeł, które zanikają i sadzenie lasów na terenach zlewniowych. Kolejna kwestia to stosowanie technik agrotechnicznych, które poprawiają strukturę gleby i zwiększają jej zdolność do zatrzymywania wody. Jako państwo powinniśmy zadbać o ograniczenie zużycia wody w przemyśle poprzez stosowanie efektywnych technologii produkcyjnych oraz ponowne jej wykorzystanie.
A co możemy zrobić na własną rękę i we własnym ogródku?
Zobacz także: Po co nam bagna i torfowiska?
Sadzenie roślin odpornych na suszę i podlewanie trawy z głową
Zainstalowanie systemu nawadniającego w ogrodzie to dobry pomysł, ale raczej kroplującego, który doprowadza wodę bezpośrednio do korzeni i takiego, który oparty jest na czujnikach wilgotności gleby, które minimalizują straty wody, bo uruchamiają podlewanie tylko wtedy, gdy jest to konieczne, a nie automatycznie każdego ranka, czy deszcz pada czy nie. Jeśli podlewasz ogród samodzielnie, rób to rano lub wieczorem, żeby woda nie parowała w upale.
Druga istotna sprawa to wybieranie odmian roślin odpornych na suszę, a więc tych gromadzących wodę w liściach, drzew i krzewów (wiele rodzimych odmian dobrze się tu sprawdza), które głęboko się ukorzeniają czy roślin pochodzących ze stepów i innych suchych terenów oraz śródziemnomorskich ziół. Naszym sprzymierzeńcem jest nie koszenie trawy zbyt często. Ten wysoki albo wręcz łąka kwietna lepiej zatrzymuje wodę. Dobrze sprawdza się ściółkowanie, bo zatrzymuje wodę w gruncie.
Zobacz także: Rośliny odporne na słońce i suszę
Jak możemy sobie radzić w okresie suszy?
Oszczędzanie wody to jeden z kluczy do sukcesu
Działalność człowieka ma ogromny wpływ na naszą planetę i jest kluczowa dla ochrony środowiska. Jednym z ważnych punktów jest oszczędzanie wody. Warto świadomie ograniczać zużycie wody w domu i ogródku, starać się ją odzyskiwać z naturalnych źródeł, np. zbierać wodę deszczową, a także nie marnować jej. Aby oszczędzać wodę w domu, warto instalować urządzenia oszczędzające wodę, takie jak prysznice z niskim przepływem czy przyciski w toalecie, które ograniczają jej zużycie, a także zadbać o uszczelnienie instalacji wodno-kanalizacyjnej. W ogrodzie warto sadzić rośliny odporniejsze na suszę, stosować techniki mulczowania oraz zbierać deszczówkę. W szerszej instytucjonalnej perspektywie, istotne jest inwestowanie w infrastrukturę wodociągową, zwiększenie retencji wody i promowanie zrównoważonych praktyk rolniczych. A także szeroka edukacja dotycząca oszczędzania wody już na poziomie przedszkola czy szkoły. Warto, by społeczeństwo od najmłodszych lat wiedziało, że deficyt wody to problem wspólny i istotny, a jeśli o to nie zadbamy, wkrótce może jej zacząć brakować nie tylko w Afryce.
Zobacz także: Woda to skarb. Jak zacząć ją oszczędzać?
Bądź ekologiczny, korzystaj z deszczówki nie tylko w ogrodzie
Instalacja do odzyskiwania deszczówki to doskonały pomysł. Deszczówka to alternatywne źródło wody, które można efektywnie wykorzystać w domu i ogrodzie. Aby uniemożliwić deszczówce odpływ, warto zainstalować w swoim ogrodzie specjalne zbiorniki, takie jak beczki deszczowe lub zbiorniki podziemne, które mogą przechowywać wodę do późniejszego wykorzystania. Zebraną do beczek i innych zbiorników wodę można wykorzystać do podlewania trawnika i roślin w ogrodzie oraz w domu, co pozwala zaoszczędzić wodę z kranu i pozytywnie odbija się na rachunkach. Można również użyć jej do napełniania fontann ogrodowych, stawów czy basenów, co zmniejszy obciążenie miejskich sieci wodociągowych.
Ale warto pamiętać, że w przypadku niedoborów wody w kranie (a takie mogą się zdarzyć, co widać po innych krajach europejskich), deszczówka może być wykorzystana także do mycia samochodu, zaś w domu do spłukiwania toalety, mycia, gotowania, a nawet picia po odpowiednim oczyszczeniu i uzdatnieniu.
Zobacz także: Pożyteczna deszczówka
Tekst: Agnieszka Wójcińska Zdjęcia: Shutterstock, Gang Coo/ Unsplash, Paweł Czerwiński/ Unsplash
