Opieńka miodowa - jadalny grzyb, który świeci w ciemnościach!

Opieńka miodowa, znana również pod naukową nazwą Armillaria mellea, to gatunek pasożytniczy, który rośnie głównie na drzewach liściastych i iglastych, często powodując ich obumieranie. Przez ludzi bywa ceniona jako grzyb jadalny o wyjątkowym smaku, delikatnym i przypominającym nieco camembert. W Polsce spotykamy ją jesienią, od września do listopada, w lasach mieszanych, parkach i sadach czy nawet ogrodach. Jeśli chcesz ją zbieraj, bądź ostrożności, opieńka miodowa może być wspaniałym dodatkiem w kuchni, pod warunkiem, że wiesz, jak ją prawidłowo zbierać i przygotowywać. Poznaj jej sekrety sekrety i dowiedz się, jak uniknąć pomyłek, by bezpiecznie cieszyć się jej smakiem i prozdrowotnymi właściwościami.

Uwaga na niebezpieczne pomyłki!

Chociaż opieńka miodowa jest jadalna po obróbce, łatwo pomylić ją z trującymi gatunkami, co może skończyć się poważnym zatruciem. 
Opieńkę miodową łatwo pomylić przede wszystkim z dwoma trującymi grzybami:

• Maślanką wiązkową (Hypholoma fasciculare) – najczęściej mylona z opieńką miodową, szczególnie podczas zbioru młodych okazów opieniek miodowych. Maślanka ma żółty kapelusz bez łusek, blaszki zmieniają kolory od słomkowożółtych do zielonkawych lub nawet czarnych. Jest gorzka i trująca, powoduje bóle brzucha, mdłości, wymioty, biegunkę i wzdęcia.
• Hełmówką jadowitą (Galerina marginata) – śmiertelnie trującym grzybem, zawierającym amatoksyny podobne do tych w muchomorze sromotnikowym, który  ma żółto-brązowy kapelusz z odcieniami czerwieni i bursztynu, a rośnie podobnie jak opieńka obok pni drzew (ale nie ma pierścienia na trzonie jak opieńka).​

Opieńka miodowa może być pomylona także z innymi gatunkami opieniek, jak jadalna opieńka ciemna czy opieńka bezpierścieniowa, które są jednak bezpieczne do spożycia. 

Porada: Noś ze sobą atlas grzybów lub korzystaj z forów przyrodniczych, by porównać zdjęcia.

Czy opieńka miodowa świeci w ciemności?

Jedną z najbardziej intrygujących cech opieńki miodowej jest jej zdolność do bioluminescencji, czyli świecenia w ciemności. To nie owocniki, ale grzybnia (mycelium) emituje zielonkawe światło, znane jako "lisie ognie" (ang. foxfire). Zjawisko to wynika z reakcji chemicznej z udziałem enzymu lucyferazy i tlenu, podobnej do tej u świetlików. W ciemnym lesie możesz zaobserwować to magiczne świecenie na zgniłym drewnie – wyjątkowy widok podczas nocnych spacerów przyrodniczych! Chociaż nie służy to grzybowi do polowania, pomaga w rozkładzie materii organicznej. Porada: Jeśli chcesz zobaczyć to na własne oczy, wybierz się do lasu po zmroku, w wilgotną noc jesienną. To nie tylko ciekawostka, ale też przypomnienie o cudach natury, które warto doceniać i chronić.

Ciekawe, czy znasz ten grzyb: Kozia broda: jadalny grzyb, który grzybiarze mylą z kalafiorem.

Prozdrowotne właściwości i wartości odżywcze opieńki

Opieńka miodowa nie tylko dobrze smakuje, ale też wspiera zdrowie. Badania pokazują, że zawiera polisacharydy o działaniu antyoksydacyjnym, przeciwzapalnym i antynowotworowym. W medycynie chińskiej ekstrakty z opieńki stosuje się na problemy neurologiczne, takie jak zawroty głowy, bezsenność, bóle głowy czy nawet epilepsję. 
Zawiera antyoksydanty, które pomagają neutralizować wolne rodniki, odpowiedzialne za starzenie się komórek oraz rozwój chorób, takich jak choroby serca czy nowotwory. Ponadto wzmacnia układ odpornościowy przez stymulację produkcji przeciwciał oraz działanie immunomodulujące, co pomaga organizmowi zwalczać infekcje.
W opieńce miodowej znajdują się beta-glukany, które mają działanie przeciwzapalne i wspomagają zdrowie przewodu pokarmowego, działając jako prebiotyki, stymulujące korzystną florę bakteryjną jelit. Ma właściwości antymikrobowe, walczące z bakteriami i grzybami. Grzyb ten również reguluje poziom cukru we krwi, co może być korzystne dla osób z cukrzycą. Dodatkowo opieńka miodowa jest bogata w białko, błonnik, witaminy (m.in. D, z grupy B) i minerały (potas, wapń, fosfor).

Porada: Włącz opieńkę do diety jako suplement naturalny – np. w formie herbaty z suszonych grzybów, ale skonsultuj to z lekarzem, jeśli masz problemy zdrowotne.

Jaki smak ma ten jadalny grzyb i jak go przyrządzać?

Opieńka miodowa ma smak delikatny, z nutą podobną do sera Camembert. Miąższ młodych grzybów jest miękki i soczysty, o łagodnym smaku, natomiast starsze mogą mieć bardziej cierpki, a nawet gorzkawy posmak. Smak opieńki miodowej bywa opisywany także jako lekko słodkawy i orzechowy. Trzeba jednak pamiętać, że opieńka miodowa musi być zawsze dobrze ugotowana (minimum 20-25 minut), by stracić potencjalną toksyczność; surowa czy niedogotowana może być trująca. Po ugotowaniu nadaje się do marynowania, smażenia lub duszenia. Wdychanie pary z gotowania jej może powodować bóle głowy. Warto również unikać łączenia opieńki miodowej z alkoholem. Porada: Zbieraj tylko kapelusze młodych grzybów, bo trzony są twarde. Dodawaj do zup, sosów czy pierogów – wzbogaci smak i doda wartości odżywczych.

Proste przepisy z opieńką miodową

Wypróbuj poniższe proste przepisy, by wprowadzić opieńkę do swojej kuchni.

Przepis pierwszy: Smażone opieńki z cebulą. 
Obgotuj 500 g opieniek, odcedź. Na patelni podsmaż cebulę na maśle, dodaj grzyby, sól, pieprz i tymianek. Smaż 15 min. Podawaj z chlebem – proste i aromatyczne!

Przepis drugi: Zupa grzybowa. 
W bulionie warzywnym gotuj obgotowane wcześniej opieńki z marchewką, ziemniakami i pietruszką przez 20 min. Dopraw śmietaną i koperkiem. Idealna na chłodne dni.

Przepis trzeci: Marynowane opieńki. 
Obgotowane grzyby zalej zalewą octową z cukrem, solą, zielem angielskim i liściem laurowym, marynuj przez kilka dni. Świetne na zimę!

Zobacz ten przepis: Przepis prababci: grzybowa na kwasie z kapusty

Tekst: Agnieszka Wójcińska
Zdjęcia: Shutterstock