Olej rzepakowy, olej lniany, a może oliwa z oliwek albo olej sezamowy? Wybieramy najzdrowszy olej

Olej rzepakowy, olej lniany i olej rydzowy – polska wielka trójka

Olej rzepakowy nazywa się oliwą krajów północnych. Ma podobny skład co legendarna oliwa z oliwek, a pod niektórymi względami nawet ją przewyższa, np. jest naturalnym źródłem witamin prowitaminy A, E, i K, których zawiera więcej niż oliwa. Ma jeszcze mniej niezdrowych, nasyconych kwasów tłuszczowych niż oliwa i bardzo dużo kwasów omega-3 (aż 11 razy więcej). Dobry olej rzepakowy smakuje prażonymi pestkami słonecznika. Jego zaletą jest neutralny smak i zapach, dzięki czemu nie dominuje nad potrawą. 
Więcej omega-3 ma tylko polski olej lniany. Nazywa się go wiejskim, bo podczas licznych postów (dawniej nawet i 150 dni w roku) zastępował chłopom omastę. Dodawali go do kaszy, tłuczonych ziemniaków, żuru, smażono na nim grzyby, placki, racuchy, kapustę z grochem. Może być tłoczony z siemienia złocistego lub brązowego. Lepiej wygląda oczyszczony, ale więcej witamin i kwasów tłuszczowych zawiera nieczyszczony, często nazywany budwigowym. Przebadała go niemiecka biochemiczka dr Johanna Budwig i uznała, że chroni przed nowotworami. Za swoje badania była aż siedem razy nominowana do Nagrody Nobla.
Jej zdaniem, nie trzeba specjalnych kuracji – wystarczy jeść dwie-cztery łyżki dziennie z chudym białym twarogiem, gotowanymi warzywami czy sałatkami. Olejem lnianym powinni się zainteresować miłośnicy zwierząt. Można go dodawać codziennie do jedzenia. Psy i koty mają po nim piękną, lśniącą sierść.
Jest jeszcze trzeci z wielkiej polskiej trójki – olej rydzowy tłoczony na zimno z nasion lnianki ozimej. Rudy jak rydz, któremu zawdzięcza nazwę. Olej ten ma wyrazisty korzenny posmak, jest bardzo bogaty w kwasy omega-3 i omega-6. To balsam dla serca i naczyń krwionośnych. Podobnie jak lniany – doskonały do ziemniaków, kasz, ryb i sera. 

Wszechstronna oliwa extra virgin

Wiadomo nie od dziś, że dzięki oliwie z oliwek i zdrowej diecie bazującej głównie na rybach i warzywach mieszkańcy basenu Morza Śródziemnego cieszą się dobrym zdrowiem i samopoczuciem do późnych lat życia.

Oliwę extra virgin stosowano już 4000 lat temu, zarówno w kuchni, jak i w kosmetyce (Rzymianie ściągali podatki w postaci oliwy, nacierali nią ciało, wykorzystywali ją do mycia – z tłuszczu i piasku robili błoto, które następnie zeskrobywali razem z brudem specjalnymi skrobaczkami, zwanymi strygilid).

Oliwa z oliwek ma wyjątkowy smak i zapach, zmniejsza ryzyko chorób układu krążenia, otyłości,  czy nadciśnienia, chroni także przed chorobami mózgu. Pod względem kosmetycznym wzmacnia włosy i paznokcie, regeneruje skórę i przeciwdziała łupieżowi. 

Zarówno do smażenia, jak i do sałatak pasuje oliwa z pierwszego tłoczenia extra virgin. Jeśli poddajemy ją obróbce cieplnej, pamiętajmy tylko, by nie używać jej w nadmiarze, bo po rozgrzaniu zwiększa swoją objętość, ani nie smażyć na niej zbyt długo – będzie lepiej dla zdrowia.
Zobacz także:

Fakty i mity o oliwie – jak wybrać dobrą oliwę?
Która mąka jest najzdrowsza? Poznaj rodzaje i typy mąki
Gotowanie raz na tydzień. Sprawdź, co musisz mieć w lodówce

Olej arganowy, olej z pesetek winogron i inne egzotyczne oleje

W poszukiwaniu ciekawostek warto zajrzeć do zagranicznych kredensów. Olej z pestek dyni jest popularny w Styrii, na Ukrainie i w Słowenii, gdzie kupuje się go w kapslowanych butelkach jak oranżadę. Ma brązowozielony opalizujący kolor i orzechowy smak. Polewa się nim wszelkie sałaty. Chroni błony śluzowe, można podawać zamiast syropu na gardło, wspiera pracę serca i układ krążenia.
Olej z pestek winogron ma dużo omega-6, jest przeciwutleniaczem, wpływa pozytywnie na układ nerwowy, chroni komórki przed starzeniem i poprawia wygląd skóry. Dzięki lekko orzechowemu smakowi i delikatnemu zapachowi nie zmienia smaku potraw. Dobry do duszenia czy gotowania. Marokański olej arganowy zrobił karierę jako kosmetyk doskonały (i trudno się dziwić, zawiera równie cenne kwasy tłuszczowe jak oliwa, ale dwa razy więcej witaminy E, która zapobiega miażdżycy i starzeniu się komórek, a nazywana jest witaminą młodości). Jego wersja spożywcza zadziwia subtelnym, korzennym aromatem. Uszlachetni nawet zwykłe ziemniaki. Olej arachidowy warto kupić, jeśli kiepsko sobie radzisz ze stresem. Ma dużo magnezu, potasu i kwasu foliowego. Pomoże też, jeśli masz suchą skórę. Olej sezamowy z kolei jest specem od kwasów omega-9, a sezamina to bardzo silny przeciw-utleniacz, który hamuje wchłanianie cholesterolu. Ma lekko gorzkawy smak i zapach. Według Ajurvedy masaż rozgrzanym olejem sezamowym oczyszcza z toksyn. Olej z pestek dzikiej róży bez przesady można nazwać eliksirem młodości – dzięki witaminom A i E oraz NNKT (nienasyconym kwasom tłuszczowym). Dobry i w sałatce, i jako maseczka do wiotczejącej cery. Olej z orzecha włoskiego jest bogaty w kwasy Omega-3.
Żaden z nich nie jest jednak tak wszechstronny jak oliwa z oliwek i olej rzepakowy. Zwłaszcza że one też sprawdzają się poza kuchnią. Jako odżywki do włosów, balsamy po kąpieli, maseczki. Oba poprawiają ukrwienie skóry, więc można je wcierać w zmarznięte stopy i dłonie.