Aronia - poznaj jej niezwykłe właściwości zdrowotne, dowiedz się, jak zrobić sok i nalewkę z aronii oraz jak wygląda jej uprawa

Jakie cenne składniki zawierają jagody aronii?

Surowiec zielarski stanowią dojrzałe owoce aronii czarnoowocowej (Aroniae fructus). Do celów leczniczych jak i spożywczych powinny być one zbierane w okresie pełnej dojrzałości, czyli wtedy, gdy są już całkiem czarne. Owoce aronii zawierają ok. 75-95% wody, liczne cukry (głównie glukozę i fruktozę), kwasy organiczne (głównie kwas jabłkowy, ale też cytrynowy, winowy, chlorogenowy), garbniki, pektyny, związki mineralne (głównie wapnia i żelaza), szereg mikroelementów w formie dobrze przyswajalnej przez człowieka (m.in.: mangan, miedź, molibden, bor, kobalt i jod). Bardzo istotna jest również duża zawartość witamin (m.in. karoten – prowitamina A, witaminy z grupy B, C, PP i E).

Owoce aronii zawierają dodatkowo substancje biologicznie aktywne z grupy flawonoidów (kwercetynę, rutynę, hiperozyd), katechin, antocyjanów i leukoantocyjanów. Zawartość tych substancji może wynosić nawet do 5%. Owoce aronii to jedno z najbogatszych źródeł antocyjanów w przyrodzie – 100 g owoców zawiera ich średnio 500 mg, czyli znacznie więcej niż owoce czarnego bzu lub czarnej porzeczki. Właściwości owoców aronii są naprawdę zadziwiające!

Jakie są właściwości lecznicze aronii? Przecizapalne, przeciwutleniające, przeciwbakteryjne

Antocyjany, jedne z podstawowych składników wyciągu z aronii, wykazują różnorodne działanie. Istnieją prace i badania naukowe na temat wpływu antocyjanów na komórki nowotworowe, a także na temat ich działania przeciwzapalnego, przeciwbakteryjnego, przeciwwirusowego, działania przeciwskurczowego oraz przede wszystkim aktywności antyoksydacyjnej (znacznie większej niż witaminy C i E). Istnieją także doniesienia świadczące o korzystnym wpływie soku z owoców aronii na owrzodzenia żołądka wywołane alkoholem etylowym. Dodatkowo aronia jest cenną bronią w walce z procesami starzenia się skóry, zapobiega zakrzepom, żylakom oraz miażdżycy.

 Na szczególną uwagę zasługuje silne działanie przeciwutleniające (antyoksydacyjne) antocyjanów wyizolowanych z owoców aronii czarno owocowej, ponieważ współcześnie uważa się, że uszkodzenia wywołane oddziaływaniem na organizm wolnych rodników są przyczyna szeregu chorób m.in.: miażdżycy i towarzyszących jej chorób serca i układu krążenia, chorób neurodegeneracyjnych (takich jak: choroba Parkinsona i Alzheimera, stwardnienie rozsiane – SM), chorób oczu (zaćma, jaskra, starcze zwyrodnienie plamki ocznej), reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS), niektórych typów alergii i nowotworów (np. wątroby). W wielu badaniach doświadczalnych wykazano jednoznacznie, że antocyjany zawarte w aronii zapobiegają tworzeniu się w nadmiarze wolnych rodników, w tym także tych najbardziej agresywnych, a więc rodników hydroksylowych, ponadtlenkowych, azotynowych, chlorowych i innych wywierających szkodliwe działanie na organizm człowieka.

Prozdrowotne właściwości aronii są udowodnione naukowo 

Naukowcy przeprowadzili badania wpływu wyciągów z aronii na przebieg ciężkiej choroby popromiennej wywołanej doświadczalnie (odpowiednio wysokimi dawkami promieniowania), analogicznej do tej, której objawy obserwowano u osób, które znajdowały się na obszarze Czarnobyla w momencie wystąpienia awarii reaktora jądrowego. Zaobserwowano, że u zwierząt narażonych na wysokie promieniowanie podanie soku i preparatów uzyskanych z aronii wyraźnie zwiększało stopień przeżycia zwierząt, a jednocześnie obserwowano zahamowanie nadmiernej produkcji wolnych rodników oraz zahamowanie gwałtownego spadku poszczególnych rodzajów białych krwinek, jak również wykazano przyspieszoną regenerację krwinek. W oparciu o działanie antyoksydacyjne wyciągów z aronii czarnoowocowej przeprowadzono także badania nad ich działaniem profilaktycznym i odtruwającym w przebiegu przewlekłego narażenia na związki metali ciężkich, głównie ołowiu oraz kadmu. Stwierdzono korzystny wpływ antocyjanów aronii na przebieg analogicznego przewlekłego zatrucia ołowiem wywołanego doświadczalnie. Warto również wspomnieć o korzystnym wpływie preparatów z aronii na skutki narażenia organizmu na opary produktów naftowych, a zwłaszcza bardzo szkodliwych spalin.

Dlaczego warto spożywać aronię? Bo to antyoksydacyjny hit

 Aronia została przez naukowców okrzyknięta antyoksydacyjnym hitem i wywołała rewolucję w dziedzinie kosmetologii i farmacji. Dzięki aktywności antyoksydacyjnej owoców aronii i właściwości usuwania przez nie wolnych rodników (zwłaszcza tych najbardziej agresywnych: hydroksylowych, ponadtlenkowych, azotynowych – wywierających negatywne działanie na cały organizm, m.in. poprzez degradację kolagenu w organizmie, uszkodzenie DNA oraz utlenianie lipidów błon komórkowych) oraz pochłaniania szkodliwego dla organizmu promieniowania UV, owoce aronii stanowi jedną z najsilniejszych naturalnych broni do walki z fotostarzeniem i pogarszaniem się kondycji skóry. 

Aronia – na trawienie, cukrzycę i przeciwko nowotworom

Badania naukowe z wykorzystaniem wyciągów z owoców aronii wskazują, że związki czynne zawarte w aronii wpływają na złagodzenie przebiegu wywołanej doświadczalnie cukrzycy. Wyraża się to zmniejszeniem nasilenia objawów choroby, między innymi zmniejszeniem pragnienia i głodu oraz zmniejszeniem ilości wydalanego moczu. W badaniach na zwierzętach doświadczalnych stwierdzono, że antocyjany obniżają podwyższony w cukrzycy poziom glukozy we krwi, a także hamują wchłanianie cukrów (głównie maltozy) w jelicie cienkim, co dodatkowo wpływa na obniżenie poposiłkowego poziomu cukru we krwi. W badaniach klinicznych natomiast zaobserwowano, że związki czynne aronii podawane chorym na cukrzycę znamiennie obniżają stężenie cukru we krwi i ilość cukru wydalanego z moczem. Dodatkowo, co bardzo istotne, wyciągi z aronii uwrażliwiają komórki organizmu na działanie insuliny (hormonu wpływającego na obniżenie poziomu cukru we krwi), ponieważ w cukrzycy typu II często dochodzi do braku wrażliwości komórek na insulinę pomimo jej obecności we krwi!). Dlatego sok z aronii polecany jest szczególnie osobom zmagającym się z cukrzycą.

Antyoksydanty pochodzące z owoców Aronia melanocarpa spełniają również istotną rolę w profilaktyce oraz leczeniu chorób nowotworowych. Wiele czynników rakotwórczych powszechnie występuje w naszym środowisku i należą do nich m.in. różnego typu zanieczyszczenia środowiska tj. spaliny i inne trujące gazy i dymy (np. dym papierosowy). Sposobem zapobiegania szkodliwemu działaniu tych czynników jest spożywanie w diecie produktów o właściwościach antymutagennych, zapobiegających uszkodzeniom DNA. Wykazano, że wyciągi z aronii nie tylko działają antymutagennie i przeciwnowotworowo (w badaniach na ludzkich komórkach raka wątroby oraz raka piersi), ale także zmniejszają działania niepożądane niektórych leków przeciwnowotworowych lub nawet hamują ich wystąpienie. Warto mieć na uwadze możliwość zastosowanie wyciągów z aronii jako dodatku do tradycyjnego leczenia przeciwnowotworowego ze względu na ich działanie zapobiegające rozwojowi komórek rakowych, ale także dlatego, że owoce aronii są bogate w witaminy i minerały, przez co wykazują liczne właściwości odżywcze.

Owoce aronii były badane również pod kątem działania ochronnego na błonę śluzową żołądka i związanego z tym działania przeciwwrzodowego. Okazało się, że substancje czynne występujące w owocach aronii działają gastroprotekcyjnie oraz hamują proces powstawania wrzodów żołądka spowodowanych stosowaniem leków z grupy NLPZ. Jest to bardzo istotne z uwagi na niepokojący fakt, że w dzisiejszych czasach bardzo często sięgamy po tzw. leki przeciwbólowe, które mogą przyczyniać się do powstawania wrzodów żołądka.

Bardzo istotnych badań nad działaniem leczniczym owoców aronii dokonała grupa polskich naukowców, badająca wpływ substancji czynnych aronii na stan zdrowia pacjentów cierpiących na zespół metaboliczny. Jest to przypadłość obejmująca szereg wzajemnie powiązanych czynników (otyłość brzuszna, podwyższone ciśnienie tętnicze oraz poziom cukru we krwi oraz zaburzenia poziomu poszczególnych frakcji cholesterolu), które zwiększają ryzyko zachorowania na miażdżycę oraz cukrzycę typu II. Obecnie zespół metaboliczny określany skrótem ZM uważany jest za epidemię XXI wieku. Badanie obejmowało 2-miesięczną kurację polegającą na stosowaniu antocyjanów aroniowych przez grupę pacjentów cierpiących na ZM. Po upływie 2 miesięcy zanotowano wyraźną poprawę badanych parametrów obejmujących poziom poszczególnych frakcji lipidów, ciśnienie tętnicze, wskaźnik masy ciała BMI i inne w stosunku do tych samych parametrów zmierzonych przed rozpoczęciem leczenia!

Uprawa aronii - warto zasadzić ją jesienią

Aronia to samopylna roślina wieloletnia, rośnie szybko i ma niewielkie wymagania w stosunku do gleby. Najbardziej odpowiadaja jej miejsca słoneczne, poradzi sobie także w cieniu, chociaż wtedy będzie słabiej owocować. Jest bardzo odporna na choroby, szkodniki i mrozy. Jeśli posadzicie ją tej jesieni (w październiku albo listopadzie) – już za rok wyda owoce. A wtedy może przekonacie się do całej plantacji?

Co zrobić z aronii? Sok, nalewka, dżem i inne przetwory z aronii

Z owoców aronii można przygotowywać smaczne przetwory, takie jak: soki, dżemy, powidła, galaretki, marmolady. Bardzo cennym surowcem jest także susz z owoców, który po zalaniu wrzątkiem daje napar o pięknym rubinowym kolorze.

 •   Sok z aronii

Można go łatwo uzyskać w sokowniku z zasypanych cukrem owoców aronii, które w wyniku działania gorącej pary wodnej uwalniają zawarty w nich sok o barwie czarnej i wspaniałym smaku. Sok z aronii doskonale nadaje się do barwienia innych soków owocowych, galaretek, likierów a nawet win (zamiast sztucznych barwników) ze względu na swą intensywną barwę (zachowuje ją nawet po silnym rozcieńczeniu wodą). Jest również wspaniałym, pełnym witamin dodatkiem do herbat.

 •   Przecier z aronii

Owoce aronii z cukrem przeciera się (w proporcji 1:1). Tak uzyskany przecier podgrzewa się do ok. 70 stopni, a następnie umieszcza w gorących słoikach. Smak przecieru można poprawić dodając innych owoców, np. jabłek.

 •   Nalewka z aronii

2 kg owoców aronii wkłada się do zamrażalnika na 1-2 doby, następnie w 4 l wody gotuje się liście wiśniowe ok. 30 minut, dodaje się owoce aronii i gotuje kolejne pół godziny. Po wystudzeniu przeciera się owoce, dodaje 2 kg cukru oraz sok z cytryny i gotuje do rozpuszczenia cukru. Po ponownym wystudzeniu dodaje się litr spirytusu. Nalewka pita w niewielkich ilościach (25 kropli wieczorem) wzmacnia układ krążenia, reguluje ciśnienie krwi i wzmacnia naczynia krwionośne.

 •   Konfitura z aronii

Owoce aronii smaży się (niezbyt długo). W celu poprawy smaku można je skropić sokiem z cytryny lub dodać kwaśnych jabłek, soku z owoców czarnej porzeczki albo owoców dzikiej róży. Trafność łączenia w przetworach aronii i owoców bogatych w witaminę C (np. owoców dzikiej róży) wynika z faktu, że owoce aronii są niezwykle zasobne w witaminę P, zwiększającą przyswajalność witaminy C, której sama aronia nie ma w swym składzie zbyt wiele.

Tekst: redakcja, zdjęcia: shutterstock

Zobacz także: Przetwory z aronii - przecier, sok, nalewka i konfitura