Dokarmianie ptaków zimą – jak robić to mądrze i czym karmić ptaki, by im nie zaszkodzić?

Zwierzęta w naturze

Zimowe dokarmianie ptaków to prosty gest, który pomaga przetrwać trudny czas dla ptaków, zwłaszcza gdy śnieg przykrywa naturalne źródło pokarmu. W tym artykule wyjaśniamy dlaczego warto dokarmiać ptaki, kiedy można zacząć je dokarmiać, czym karmić ptaki zimą, a których produktów unikać, by nie była to pomoc szkodliwa dla ptaków. Pokazujemy też pomysły na karmniki i ozdobne formy pokarmu.

reklama

Tekst jest przewodnikiem praktycznym i jednocześnie opowieścią o bliskości natury — idealną do czytania jesienią i zimą, gdy ptaki zimujące w Polsce zaglądają pod nasze okna.

Najważniejsze informacje w skrócie

Dokarmiać ptaki warto tylko wtedy, gdy robimy to regularnie — inaczej ptaki szybko przyzwyczajają się do miejsca karmienia i polegają na nim.
Najlepszy pokarm dla ptaków zimą to: słonecznik, ziarna, proso, zboże, orzechy włoskie, siemię lniane, płatki owsiane, dobre mieszanki oraz naturalne owoce jak jarzębina, głóg czy aronia.
Nie wolno karmić ptaków chlebem, zwłaszcza spleśniałym chlebem — to może być niebezpieczne i szkodliwe dla ptaków.
Zimą najlepiej wieszać kule tłuszczowe, tłuste mieszanki, kawałki słoniny (dla sikorek i dzięciołów) oraz nasiona słonecznika.
Karmnik powinien być bezpieczny: chronić pokarm przed śniegiem, ograniczać kontakt z odchodami i nie przyciągać drapieżników.
Jeśli zdecydujemy się na dokarmianie, trzeba robić to aż do końca zimy, także podczas bezśnieżnych okresów.

Zimą ptaki naprawdę muszą się natrudzić, żeby znaleźć coś do jedzenia. Zimujące gatunki ptaków – wróble, sikorki, kosy, gile czy dzwońce – polegają na tym, co znajdą w naturze, ale gdy nadchodzi mróz, śnieg i lód, naturalne pożywienie dla ptaków znika jak za dotknięciem różdżki. Wtedy właśnie pojawia się pytanie: czy warto dokarmiać ptaki?

Odpowiedź brzmi: tak, ale mądrze. Dokarmianie ptaków należy prowadzić z głową, bo ptaki szybko przyzwyczajają się do miejsc karmienia. Jeśli zaczniemy dokarmiać zbyt wcześnie lub zrobimy to nieregularnie, możemy wyrządzić im więcej szkody niż pożytku. Poniższy poradnik powstał po to, by pomóc Ci zacząć w odpowiednim momencie, z dobrym pokarmem i w bezpieczny sposób.

Zdjęcia, które oglądasz w artykule — dekoracyjne serca z ziaren, wianek z jabłek, zimowe kompozycje z kulami tłuszczowymi — są doskonałą inspiracją na to, jak karmnik dla ptaków może stać się także zimową ozdobą ogrodu. I są bardzo proste do zrobienia!

Dlaczego warto dokarmiać ptaki zimą?

Zimą ptaki doskonale radzą sobie same… do momentu, gdy pogoda nie robi im psikusa. Zimą ptaki często trafiają na okresy kilkudniowego lodu lub śniegu, podczas których pożywienie dla ptaków jest zupełnie niedostępne.

To szczególnie trudne dla małych gatunków, bo ptaki bardzo często jedzą niewielkie porcje przez cały dzień, aby utrzymać stałą temperaturę ciała. Gdy mrozy są długie, a dni krótkie, każda dodatkowa kaloria może decydować o przetrwaniu.

Dobrze prowadzone, regularne dokarmianie pomaga ptakom w okresie zimowym nie tyle „przytyć”, co zatankować energię potrzebną do przetrwania nocy - a te bywają naprawdę srogie.

Kiedy zacząć dokarmiać ptaki zimą?

Przyjęta zasada jest prosta:
Rozpocząć dokarmianie ptaków warto dopiero, gdy temperatura spada poniżej 0°C lub gdy pojawia się śnieg.

Dlaczego nie wcześniej?

Bo dokarmianie ptaków zbyt wcześnie sprawia, że ptaki przyzwyczają się do łatwego źródła pokarmu i zaczną ignorować naturalne zasoby. Tymczasem jesienią wciąż mają do dyspozycji mnóstwo owoców, nasion i owadów.

Gdy już jednak zaczniesz dokarmianie ptaków, rób to codziennie, do końca zimy - ptaki muszą mieć pewność, że w karmniku czeka na nie coś wartościowego.

Jaki karmnik wybrać i gdzie go powiesić?

Karmnik dla ptaków nie musi być skomplikowany. Może to być:

klasyczna budka z daszkiem,
zawieszona filiżanka z tłuszczową mieszanką,
forma na babkę wypełniona ziarnami,
ozdobne serca tłuszczowe,
koszyczek na kule tłuszczowe.

Zdjęcia, które widzisz powyżej, pokazują piękne, pomysłowe karmniki — idealne dla dzikich ptaków w ogrodzie.

Najważniejsze zasady:

karmnik powinien chronić pokarm przed deszczem i śniegiem,
powinien być zawieszony tak, by drapieżnik – kot lub kuna – nie mógł go łatwo dosięgnąć,
nie może być zbyt blisko szyby, by uniknąć zderzeń,
powinien umożliwiać szybkie czyszczenie, bo na dnie mogą zbierać się odchody.

Karmnik dobrze zawiesić w miejscu, z którego możemy obserwować ptaków — obserwowanie ptaków zimą to jedna z najprzyjemniejszych aktywności na wsi.

Zobacz też: Jak zbudować karmnik dla ptaków?

Czym karmić ptaki zimą? Najlepsze produkty

To kluczowe pytanie: czym karmić ptaki zimą, by im pomóc, a nie zaszkodzić?

Najlepsze, sprawdzone produkty:

1. Nasiona i ziarna

słonecznik (łuskany lub niełuskany — sikorki uwielbiają łuskać nasiona!)
proso
siemię lniane
płatki owsiane
zboże (pszenica, owies)

Nasiona słonecznika to absolutny hit — energetyczne, tłuste i idealne dla większości gatunków.

2. Owoce

jabłka, gruszka, aronia, głóg, jarzębina

Dla kosa i drozdów owoce są zimowym rarytasem.

3. Orzechy i tłuszcze

orzechy włoskie
dobre, niesolone orzechów mieszanki
słonina (tylko surowa, niesolona, świeża)

4. Gotowe produkty

kul tłuszczowych
gotowe mieszanki
mieszanki dla ptaków
specjalny karm dla ptaków do karmników

Wszystkie te produkty pojawiają się również w ozdobnych formach ze zdjęć — sercach, wieńcach, tabliczkach i filiżankach.

Czym dokarmiać ptaki zimą – czego unikać?

Nie wolno karmić ptaków chlebem!

Ani świeżym, ani – szczególnie – ptaków spleśniałym chlebem.
Dlaczego?

Bo chleb:

pęcznieje w żołądku,
powoduje problemy trawienne,
nie ma żadnej wartości odżywczej zimą,
może prowadzić do chorób, a w przypadku ptaków wodnych – do tzw. „anielskiego skrzydła”.

Dlatego ptaków nie wolno karmić chlebem, nawet jeśli tak robi „wszyscy w parku”.

Uwaga na resztki

Nie wrzucaj do karmnika resztek obiadowych i solonych produktów.
Sól jest dla ptaków toksyczna.

Jak prawidłowo dokarmiać ptaki zimujące w Polsce?

By prawidłowo dokarmiać ptaki, trzeba pamiętać o trzech zasadach:

1. Regularność

Gdy już zdecydujemy się na dokarmianie, musimy być konsekwentni.
Ptaki korzystają z karmników codziennie, dlatego brak pokarmu w mroźny dzień może być dla nich krytyczny.

2. Odpowiednie porcje

W karmniku powinno być tyle pokarmu, ile ptaki jedzą w ciągu dnia.
Ptaki szybko przyzwyczajają się do miejsc dokarmiania — ale też potrafią zjeść wszystko w rekordowym tempie, bo ptaki szybko metabolizują tłuszcz.

3. Czystość

Trzeba regularnie usuwać łuski, niespożyte ziarna i osad po tłuszczu.
To pomaga unikać chorób i nieprzyjemnych sytuacji.

Jakie ptaki zimują w Polsce — i co jedzą?

W karmniku najczęściej spotykanych ptaków jest całkiem sporo:

wróble – lubią proso, ziarna, drobne nasiona
sikorki – słonecznik, słonina, kule tłuszczowe
kos – jabłka, jarzębina, głóg
dzwońce, mazurki, czyże – nasiona i ziarna
większe ptaki jak sójki – orzechy i grube ziarna

Każdy gatunek żeruje nieco inaczej. Niektóre łuskać będą nasiona, inne skubią owoce lub tłuszcz.

Zobacz też: Ptaki, które zostają na zimę w Polsce: sprawdź czy znasz je wszystkie

Czy ptaki wodne trzeba dokarmiać zimą?

Temat wzbudza emocje. Ptaki wodne (kaczki, łabędzie) ptaki powinny w większości radzić sobie same.
Jeśli jednak jezioro zamarzło całkowicie, a ptaki nie mają dostępu do naturalnego pokarmu, można pomóc:

ziarnami,
kukurydzą,
warzywami (np. startą marchewką),
specjalnym granulatem dla ptaków wodnych.

Nigdy chlebem!

Czy dokarmianie przyzwyczaja ptaki zbyt mocno?

Tak, ptaki przyzwyczają się błyskawicznie.
Dlatego:

nie można zacząć dokarmiania „na chwilę”,
rozpoczynając dokarmianie ptaków trzeba to kontynuować regularnie,
nawet podczas krótkiej odwilży należy zostawić karmnik wypełniony.

Bezśnieżnej zimy ptaki też szukają jedzenia — i też korzystają z karmników.

Inspiracje: dekoracyjne formy pokarmu z ogrodu

Twoje zdjęcia to absolutny zimowy raj dla ptaków. Oto formy, które są nie tylko piękne, ale i praktyczne:

serca z tłuszczu i nasion, zawieszone na czerwonych sznurkach
wieńce z jabłek i kul tłuszczowych, z jarzębiną i świerkiem
tabliczki ziarniste w kształcie czekolady
filiżanki wypełnione tłuszczem i ziarnami
mini-babeczki i wianuszki tłuszczowe
ozdoby z gałązek i kul tłuszczowych w metalowych koszyczkach

To wszystko są przykłady, jak można dokarmiać ptaki i jednocześnie tworzyć w ogrodzie zimową dekorację.

Podsumowanie – najważniejsze rzeczy do zapamiętania

Warto dokarmiać ptaki zimą, ale mądrze i regularnie.
Najlepszy pokarm to: słonecznik, proso, siemię lniane, owoce (jabłka, jarzębina, głóg), orzechy włoskie, dobre mieszanki i kule.
Karmnik powinien być czysty, bezpieczny i chroniony przed śniegiem.
Ptaki zimujące w Polsce najchętniej jedzą tłuste, wysokokaloryczne produkty.
Ptaków nie wolno karmić chlebem, zwłaszcza spleśniałym chlebem.
Jeśli zaczniesz dokarmianie ptaków, rób to codziennie aż do wiosny.
Obserwuj, jak ptaki korzystają z Twojego karmnika — to jedna z największych zimowych przyjemności.

Opracowanie artykułu: Antonina Rzeszotarska
Zdjęcia: Shutterstock